دو سهو در شروح حافظ

Authors: not saved
Abstract:

جُستار پیش رو، به بررسى و اصلاح دو سهو و اشتباه درباره دو گروه‏واژه "دم" و "دام" پرداخته‏است. نخستین شارحان دیوان حافظ در عصر جدید، که هم صاحب‏نظر بوده‏اند و هم با شیوه‏هاى پژوهش ادبى نیز آشنایى داشته‏اند، به دلیل کمىِ منابع پژوهش یا نوپا بودن پژوهش‏هاى زبان‏شناختى و ریشه‏شناختى درباره دو گروه‏واژه "دم" و "دام"، به خطا رفته‏اند. واژه "دم" که به معناى نفس است و با واژه‏هاى "دمیدن"، "دماغ" و "آماس" از یک خانواده است با واژه "دم" و البتّه با همین تلفظ، معانى "لبه"، "کناره"، "نزدیک" و "مقارن"، خلط و اشتباه شده‏است. گروه دیگر، واژه "دام" است که یک بار به معناى "تور"، "شبکه" و "زنجیر" و بار دیگر به معناى "حیوان وحشىِ غیر درنده" یا حتّى "حیوان اهلى" است. لازم به ذکر است که این واژه‏ها، از ریشه‏هاى متفاوت هندواروپایى به زبان فارسى راه یافته‏اند. در این مقاله ضمن نشان دادن کارکرد هر کدام از این کلمات در متون ادبى، به لحاظ ریشه‏شناسى نیز تک‏تک واژگان بررسى و تحلیل شده‏اند، هم‏چنین برخى سهوهاى رخ داده در تحقیقات و پژوهش‏هاى ایرانى را درباره این واژه‏ها یادآورى کرده‏ایم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نقدو بررسی شروح حافظ براساس دو دیدگاه هرمنوتیکی خواننده محور و مولف محور

چکیده:دیوان حافظ، جزو متونی است که چند معنایی و تفسیر پذیری، از خصوصیات بارز آن است و به نسبت مخاطبان می تواند معنی داشته باشد؛ به همین دلیل شارحان این دیوان، شرح های متفاوتی از آن نوشته اند و چهره های متفاوتی از حافظ ارائه داده اند. از این رو دیوان حافظ، بستر مناسبی است تا از دیدگاه نظریه های نقدادبی جدید مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش، براساس نظریه ی ادبی هرمنوتیک که دارای دو دیدگاه مولف ...

15 صفحه اول

دو ایهام نویافته در شعر حافظ

هرچند خواجه حافظ در کاربرد  اغلب صناعات ادبی استاد مسلم است، ولی بالاترین هنر و ویژگی شعری او در ایهام تجلی می‌کند و دامنة این صنعت معنوی در اشعارش ـ بخصوص با ظهور دو نوع ایهام نویافته ـ آن چنان گستردگی می‌یابد که از مرزبندی کتاب‌های کلاسیک بدیع تعلیمی فراتر می‌رود و «گلستان خیال» او را هر چه «پرنقش و نگار»تر جلوه می‌دهد. از آن‌جا که در کتاب‌های علم بدیع، سخنی از آن دو ایهام ـ که شرحش خواهد آمد...

full text

شواهد قرآنی در شروح کهن معلقات

معلقات، مجموعه شناخته شده‌ای از برجسته‌ترین نمونه‌های اصیل شعر عربی پیش از اسلام است. این مجموعه، گنجینه­ای از واژگان غریب، تعابیر نمادین، مضامین شگفت‌انگیز و آهنگی تأثیرگذار را در کنار انبوهی از نکته‌های صرفی، نحوی و بلاغی در خود جای داده است و به همین روی بسیاری از ابیات آن در کتاب­های لغت، نحو و بلاغت قدیم و نیز کتب تفسیر و غریب قرآن و اعراب قرآن به عنوان شاهد به کار آمده است.از سویی ادبای ب...

full text

هاله‌های موسیقیایی در معنای دو واژه در شعر حافظ

آشنایی حافظ با موسیقی و همچنین آوازخوانی او از موضوعاتی است که حافظ‌پژوهان بر آن اتفاق­نظر دارند. دربارة اصطلاحات موسیقیایی به­کاررفته در اشعار او نیز بسیار سخن گفته شده است؛ اما واژه‌هایی را نیز می‌توان یافت که در عین­حال که معنی لغوی آنها در شعر حافظ مورد نظر است، هاله‌ای از معنای موسیقیایی هم آنها را احاطه کرده است؛ به گونه‌ای که بدون توجه به این هاله‌ها‌ی موسیقیایی، ظرایف هنری شعر حافظ به ‌...

full text

دو ایهام نویافته در شعر حافظ

هرچند خواجه حافظ در کاربرد  اغلب صناعات ادبی استاد مسلم است، ولی بالاترین هنر و ویژگی شعری او در ایهام تجلی می کند و دامنه این صنعت معنوی در اشعارش ـ بخصوص با ظهور دو نوع ایهام نویافته ـ آن چنان گستردگی می یابد که از مرزبندی کتاب های کلاسیک بدیع تعلیمی فراتر می رود و «گلستان خیال» او را هر چه «پرنقش و نگار»تر جلوه می دهد. از آن جا که در کتاب های علم بدیع، سخنی از آن دو ایهام ـ که شرحش خواهد آمد...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 8

pages  61- 74

publication date 2012-08-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023